Zekat hesaplama ve miktarı konusunda anlaşılması gereken en önemli noktalardan biri, zekat ne kadar verilir? Zekat, kişinin finansal durumuna bağlı olarak ve belirli şartlar altında verilmesi gereken bir ibadettir. Bu miktar kişinin sahip olduğu mal varlığının %2.5'i kadardır. Zekat vermenin bir yükümlülük olduğunu biliyoruz ve bu oran üzerinden hesaplama yapılmasını bilmeliyiz.
Hesaplama yapılırken dikkate alınması gereken mal varlığı kapsamına; tasarruf mevduatları, yatırım araçları, emtia ve gayrimenkul gibi varlıklar dahildir. Ekonomik değeri olan mülkiyet, zekatın hesaplanmasında önemli bir unsurudur. Bu tutarın belirlenmesi ve dağıtılması, kişiye ve ayrıca toplumun genel refahına katkı sağlamaktadır.
Zekata tabi olan mallar fıkıhta bakıldığında beş kalemde incelenir. Bunlar:
Zekat oranları nedir bundan bahsedeceğiz. Zekat, altın veya mukabili nakit paranın yüzde 2,5 yani kırkta birinin yoksula verilmesi şeklindedir. Bunun yanı sıra tarladan mahsul alan çiftçi üşür (öşür) yani arazi ürünlerinin zekatını verir. Kaynaklarda senenin ek serisi sulama masraf ile yapılmış ise 20'de 1, masrafsız sulanıyor ise eğer 10'da 1'dir. Küçükbaş ya da büyükbaş hayvanlar için zekat hesaplama farklı olmaktadır. Koyun küçükbaş zekat hesaplama kategorisindedir. Eğer hayvanlar saime ise yani senenin çoğunda (6 ay ve üzerinde) yaylalarda doğal ortamda yeme içme ihtiyacını karşılıyorsa 40 ila 120 arasında yılda bir koyun zekat verilmektedir.
121 ile 200 koyun arasındaysa iki koyun zekat verilmektedir. Eğer saime değil ise sütünü ve yününü hesaplaması gerekir yani demek oluyor ki senenin çoğunda kapalı ortamda besleniyor, yemlenerek bakılıyor ve sütünden, yününden istifade edilerek gelir sağlanıyor. Fakat bu hayvanları besleyip satmayı düşünüyorum diyorsa hayvanlara yapmış olduğu masrafları düşmesi gerekir ve nisap miktarıyla birlikte yüzde 2,5 yani 40'ta 1'ini zekat vermesi gerekir.
Zekat düşme olayını anlatmamız gerekirse, maaş zekat hesaplama meselesinde kişinin aldığı maaştan birikim yapıp bir sene sonra nisap miktarına ulaşır ise zekat düşmektedir. Örnek verirsek 50 bin TL maaş alan bir kişi 20 bin TL'sini birikim yapıyorsa yaklaşık 10 ay sonra 200 bin TL parası olur. Bu tarihi not eder ve üzerinden bir yıl geçtikten sonra, devam eden maaş gelirleriyle birlikte zekat mükellefi olur.